Spanning tussen militaire top en de Sultan loopt al jaren op

In 2013 verdwenen er nog een paar hoge officieren achter de tralies, omdat ze van plan zouden zijn geweest Erdogans AK-Partij pootje te lichten. Er werden toen honderden officieren, journalisten en seculiere politici voor de rechter gebracht. De top van de landmacht, de luchtmacht en de marine trad uit protest af. Het kwam Erdogan op veel kritiek te staan. Hij zou het rechtssysteem misbruiken om zijn tegenstanders uit de weg te ruimen.

Hoofddoek
Maar er klonk ook lof. De macht van de generaals, die zichzelf zien als de hoeders van de erfenis van Atatürk (de stichter van het seculiere Turkije), was de grote religieuze achterban van Erdogan een doorn in het oog. Zij zag met genoegen hoe Erdogan traditionele islamitische waarden terugbracht in de samenleving en in de politiek.

Vrouwen mogen bijvoorbeeld weer een hoofddoek dragen in publieke instellingen. Sterker: Erdogans vrouw Emine verschijnt ongegeneerd aan de zijde van haar man met een hoofddoek. Dat was lange tijd ongekend in het land.

De president wordt door zijn voorstanders, voornamelijk afkomstig van het immense platteland van Anatolië, ook geprezen om zijn pogingen alcoholvrije zones in te stellen en overspel te verbieden. Het leger, helemaal in de geest van Atatürk, vindt dat kerk en staat gescheiden moeten zijn en blijven. En deze houding vindt dan weer weerklank in Istanboel en Ankara, die zich ontwikkeld hebben als vrije, moderne steden. Dat wringt.

Tegenstellingen
De tegenstellingen in Turkije zijn groot, mede door toedoen van Erdogan zelf. Hij liet voor zichzelf het enorme Witte Paleis bouwen op een heuvel in een buitenwijk van Ankara. De kolos telt duizend kamers en kostte een half miljard euro. Zowel zijn voor- als tegenstanders noemen hem inmiddels de Sultan.

Wat gisteravond ook weer pijnlijk duidelijk werd, is de grote tegenstelling tussen het leger en de politie. Waar de militairen dus gelden als de verdedigers van de seculiere waarden van de Turkse republiek, wordt de politie de afgelopen jaren steeds meer gezien als loyaal aan de regerende AK-Partij en vooral aan Erdogan.

Assad
Het leger heeft de laatste tijd overigens nóg een fors probleem. President Erdogan heeft een grote broek aangetrokken in de strijd tegen de Koerden en de Islamitische Staat. Hij wil harde actie, maar de generaals blijven op de rem trappen, met name omdat ze vrezen dat Turkije straks als enige het wespennest van Syrië binnenstapt. En het dan ook nog eens aan de stok gaat krijgen met de Russische bondgenoten van president Assad. Het lijkt erop dat ze nu hebben geprobeerd het roer over te nemen en van koers willen gaan veranderen. En het is niet de eerste keer. Eerdere machtsgrepen hadden plaats in 1960, 1971, 1980 en 1997.

Lees hier alles over de coup in Turkije.